.Τα πέπλα του Μαγκρίτ

«Αυτό δεν είναι πίπα», ζωγράφισε o Ρενέ Μαγκρίτ στο έργο του «Η προδοσία των εικόνων», φέρνοντας τον θεατή αντιμέτωπο με την απεικόνιση ενός αντικειμένου που αρνείται τον εαυτό του.

 Σε άλλα έργα του οι απρόσωποι εικονιζόμενοι αρνούνται το πρόσωπό τους. Κι όμως, το νόημα δεν είναι κρυμμένο πίσω από τα πράγματα αλλά επάνω στην επιφάνεια όσων βλέπουμε, το περίφημο «μυστήριο της πραγματικότητας» όπως το αποκαλούσε.

Η αλήθεια είναι πως λειτουργούμε ως υπήκοοι ενός κόσμου, υποκριτικά πολιτισμένου, όπου η ευφυΐα και η κακότητα, ο ηρωισμός και η ηλιθιότητα, βρίσκονται εναλλάξ στο προσκήνιο.

Για τον Μαγκρίτ, δεν είχε σημασία η ομοιότητα του αντιγράφου με το πρωτότυπο (αντίγραφο = έργο τέχνης) όπως συμβαίνει στη φωτογραφική απεικόνιση. Το σημαντικότερο ήταν το πρότυπο να έχει το κουράγιο να μοιάζει στο αντίγραφό του.

Έχει ο πολιτικός το κουράγιο να μοιάζει στο αντίγραφο που αναπαριστάνει ο ψηφοφόρος του; Ναι, είναι η απάντηση. Όχι μόνο έχει το κουράγιο αλλά και επιδιώκει συνεχώς να «αυτοπροσωπογραφείται» μέσα από την υποκειμενικότητα που διαχέεται μέσα στην κοινή γνώμη.

 Όπως ο Μαγκρίτ επιμένει πως η ζωγραφική του δεν σημαίνει απολύτως τίποτα, έτσι και το  μήνυμα του πολιτικού εφορμά στις συνειδήσεις των ψηφοφόρων, χωρίς την παραμικρή αξίωση του σημαινόμενου. Απλώνει πέπλα υποκειμενικότητας και προσαρμογής στις προσωπικές επιθυμίες του καθενός.

 Ο Μαγκρίτ παίζει το δικό του παιχνίδι της αντιστροφής και αμφισβητεί τι είναι «έξω» και τι «μέσα». Το υπερμέγεθες ανθρώπινο μάτι, αντί να μας επιτρέπει να δούμε τι βρίσκεται μέσα στο εσωτερικό της ανθρώπινης ψυχής, αντανακλά αυτό που βρίσκεται έξω, δηλαδή έναν ουρανό με σύννεφα.

Στην τέχνη βέβαια, η σουρεαλιστική τεχνική του Μαγκρίτ απελευθερώνει απόλυτα τη σχέση του καλλιτέχνη με το κοινό του. Αντίθετα, στην πολιτική πραγματικότητα, όταν το πρότυπο προσφέρεται για «ιδιωτική χρήση», πρόκειται για ύπουλη και πονηρή σχέση αμοιβαίας υποταγής πολιτικού και «υπηκόου» που απολαμβάνει τη δήθεν «εικόνα» του εαυτού του στην απεικόνιση της πολιτικής περσόνας.

 Ο πολιτικός που δεν έχει ταυτότητα για να τη «διδάξει» στον ψηφοφόρο. Ο ψηφοφόρος που προσφέρει «ψευδοταυτότητες» για να «δημιουργήσει» τον πολιτικό!

Επομένως αυτοί δεν είναι Σαμαράς, Τσίπρας, Καμμένος ή  Κασιδιάρης! Το νόημα δεν είναι κρυμμένο πίσω από τα «είδωλα» αλλά επάνω στην επιφάνεια όσων εισπράττουμε. Το «μυστήριο της πολιτικής πραγματικότητας» ανταποκρίνεται απόλυτα στον καθένα από μας, εξατομικευμένο και παράλληλα υποκειμενικά αποδεκτό.

Όσα θα ζήσουμε τον επόμενο μήνα θα είναι η μεγάλη «γκαλερί» του Μαγκρίτ, με πίνακες «διαλεκτικής» φτιαγμένους με «πέπλα» σουρεαλιστικής προσαρμογής στις διαθέσεις όλων μας. Ο καθένας θα «στείλει» την ατομική του «φιγούρα» και μέχρι τις εκλογές, θα πάρει φαντασιακή μορφή, καταλήγοντας σε αισθητική συγκίνηση και σε δραματική «κάθαρση».

Όσο για την πραγματικότητα, ας μην ξεχνάμε ότι ο σουρεαλισμός εμφανίστηκε ως κίνημα στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο για να μπορέσει να της δώσει διέξοδο. Δυσανάλογα τα μεγέθη; Μπορεί. Όμως, γιατί όχι συγκρίσιμα;

 ΣχόλιαΑνδρέας Ζαμπούκας